Ignacy Jan Paderewski 

1860-1941

Wirtuoz fortepianu, ulubieniec publiczności kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk. Urodził się w Kuryłówce na Podolu w rodzinie administratora ziemskiego. Dorastał w domu o silnych wpływach patriotycznych. Szybko dostrzeżono jego zdolności muzyczne, uczył się gry na fortepianie pod kierunkiem nauczycieli domowych. W latach 1872-1878 w Instytucie Muzycznym w Warszawie grę na fortepianie studiował pod kierunkiem Rudolfa Strobla, Juliusza Janoty, Romana i Pawła Scholczerów; przedmiotów teoretycznych uczył go Gustaw Rogulski – uczeń Hektora Berlioza. Po uzyskaniu dyplomu został nauczycielem gry na fortepianie, dużo koncertował, udzielał lekcji muzyki. Studia kontynuował w Berlinie i Wiedniu, m.in. dzięki hojności wielkiej polskiej aktorki Heleny Modrzejewskiej, która – zafascynowana jego talentem – ofiarowała mu sporą kwotę pieniędzy.

Jako pianista zadebiutował z sukcesem w 1887 roku, rok później zagrał koncert w paryskiej Salle Erard, który zapoczątkował jego wielką karierę pianisty-wirtuoza. Rozpoczął występy w niemal wszystkich krajach Europy i obu Ameryk, a także w Afryce Południowej i Australii. W Paryżu zaprzyjaźnił się z kompozytorem Camille'em Saint-Saënsem. Zamieszkał na stałe w USA, zyskując tam wielką popularność, nazywany był mistrzem, królem pianistów i czarodziejem klawiatury. Po ślubie z Heleną Marią Górską z domu Rosen w 1899 r. państwo Paderewscy osiedli w Szwajcarii, w posiadłości Riond-Bosson w Tolochenaz koło Morges, niedaleko Lozanny.

Paderewski był gorącym patriotą, zaangażowanym w działalność polityczną i społeczną w kraju i za granicą. Jako słynny pianista miał możliwość wpływania na światową opinię publiczną dla zwrócenia jej uwagi na sprawę polską. Przeznaczał duże kwoty na cele o charakterze patriotycznym i narodowym. Paderewski był fundatorem pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, wzniesionego w 1910 r. dla uczczenia 500-lecia słynnej bitwy. Uroczystość odsłonięcia pomnika zgromadziła tłumy i przerodziła się w patriotyczną manifestację. W czasie I wojny światowej działał w Generalnym Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, założonym przez Henryka Sienkiewicza w 1915 r. w Vevey w Szwajcarii oraz w Polskim Funduszu Pomocy w Londynie. W USA prowadził aktywną działalność na rzecz niepodległości Polski. Zorganizował ponad 300 spotkań połączonych z koncertami, na których przemawiał i zachęcał do udzielania pomocy walczącym o wolność Polakom. Dzięki osobistym wpływom dotarł do prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, przekonując go do wsparcia sprawy polskiej. W styczniu 1917 r. przedstawił mu memoriał dotyczący konieczności odbudowy niepodległego państwa polskiego. Odegrał ogromną rolę w pozyskaniu Polonii amerykańskiej dla stanowiska prokoalicyjnego, w 1917 r. wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, zostając jego przedstawicielem w Stanach Zjednoczonych. Przyczynił się do tego, że w ogłoszonym 8 stycznia 1918 r. orędziu prezydenta T. W. Wilsona do Kongresu Stanów Zjednoczonych znalazł się punkt dotyczący odbudowy niepodległej Polski. Istotną rolę odegrał także w przyjęciu 3 czerwca 1918 r. deklaracji, w której Wielka Brytania, Francja i Włochy uznawały powstanie zjednoczonej i wolnej Polski za warunek sprawiedliwego i trwałego pokoju w Europie.

Do Polski Paderewski wrócił w grudniu 1918 r., jego wizyta w Poznaniu wywołała wielką patriotyczną manifestację, przyczyniając się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. 16 stycznia 1919 r. powołany został przez Józefa Piłsudskiego na stanowisko prezydenta ministrów oraz jednocześnie ministra spraw zagranicznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu. W imieniu Polski 28 czerwca 1919 r. złożył podpis pod Traktatem Wersalskim. Pod koniec 1919 r. ustąpił z funkcji premiera i na początku 1920 r. udał się do Szwajcarii. Nadal jednak reprezentował Polskę, będąc m.in. delegatem przy Radzie Ambasadorów i delegatem do Ligi Narodów. W 1921 r. wyjechał do USA. W latach 30. XX w. zaangażował się w proces jednoczenia sił opozycyjnych wobec rządów sanacji. W swojej willi w szwajcarskim Morges spotykał się m.in. z Wincentym Witosem, gen. Władysławem Sikorskim i gen. Józefem Hallerem; stając się jednym z inicjatorów powstania tzw. Frontu Morges. 

Po wybuchu drugiej wojny światowej objął przewodnictwo powstałej w grudniu 1939 r. we Francji Rady Narodowej RP. W sierpniu 1940 r. wyjecha do Stanów Zjednoczonych, szukając ponownie pomocy dla Polski. Zmarł 29 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku. Pochowano go na cmentarzu wojskowym Arlington w Waszyngtonie. W 1992 r. jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w Archikatedrze św. Jana w Warszawie.

Ignacy Paderewski odznaczony został m.in. Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego, Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta i pośmiertnie Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.