Stanisław Moniuszko

1819-1872

Jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskiego romantyzmu, dyrygent, pedagog, organista; autor 268 pieśni, oper, baletów i operetek. Do jego najsłynniejszych utworów należą opery Halka, Straszny dwór i Paria; pisał również utwory instrumentalne. Jednym z najlepiej znanych zbiorów jego utworów drobnych jest cykl 12 Śpiewników domowych, zawierających pieśni do słów różnych poetów polskich i obcych (w tłumaczeniu polskim) oraz do słów ludowych – łącznie 268 pieśni. Sześć śpiewników zostało wydanych za życia kompozytora, a sześć po jego śmierci.

Jego nauczycielami byli w latach najmłodszych matka, a później August Freyer i Dominik Stefanowicz. W 1837 r. Moniuszko wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się u Carla Friedricha Rungenhagena. Po ślubie z Aleksandrą Müllerówną w 1840 r. zamieszkał w Wilnie, pracował tam jako organista, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego w mieście. Moniuszko zaczął koncertować m.in. w Wilnie oraz w miastach rosyjskich. W 1858 roku, kiedy to w Warszawie odbyła się premiera nowej, czteroaktowej wersji Halki, Moniuszko otrzymał nominację od dyrektora teatrów rządowych na stanowisko dyrygenta oper polskich w Teatrze Wielkim. Po wielkim sukcesie opery Halka kompozytor odbył trasę koncertową po Niemczech i Francji. Odwiedził również Kraków, zwiedzając m.in. zamek na Wawelu. Ta wizyta zaowocowała stworzeniem projektu nowej opery Rokiczana do libretta Józefa Korzeniowskiego. Miała to być opera historyczna o królu Kazimierzu Wielkim, niestety nigdy nie została dokończona.

W Paryżu powstała opera komiczna opera ludowa Flis, później napisał opery Hrabina i Verbum nobile. W latach 1862-1864 kompozytor tworzył Straszny dwór, który został wystawiony przez operę warszawską 28 września 1865 r. W 1869 r. odbyła się w Warszawie premiera opery Paria. 2 lutego 1872 r. Teatr Wielki wystawił ostatnie dzieło operowe Moniuszki – Beatę.

Zmarł na atak serca w 1872. Pogrzeb artysty stał się manifestacją narodową. Stanisław Moniuszko został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Większość pamiątek po kompozytorze przechowuje Warszawskie Towarzystwo Muzyczne im. Stanisława Moniuszki.

rysunek: Jean Baptiste Adolphe Lafosse