Mieczysław Karłowicz

1876-1909

Kompozytor późnego romantyzmu, dyrygent, taternik, fotografik i publicysta. Urodził się na Litwie, jako dziecko mieszkał w Heidelbergu, Pradze, Dreźnie i w Warszawie. Uczył się w szkole realnej Wojciecha Górskiego w Warszawie. Wychowany w muzycznej atmosferze domu, w którym jego ojciec grał na wiolonczeli i fortepianie, gdzie działał kwartet smyczkowy. Od siódmego roku życia pobierał naukę gry na skrzypcach, kontynuując ją w Warszawie u Jana Jakowskiego i Stanisława Barcewicza, studiując harmonię u Zygmunt Noskowskiego i Piotra Maszyńskiego, kontrapunkt i formy muzyczne u Gustawa Roguskiego. Studiował również nauki przyrodnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W 1895 r. wyjechał do Berlina, uczył się u Floriana Zajica oraz Henryka Urbana. Równocześnie uczęszczał na wykłady z historii muzyki, historii filozofii, psychologii i fizyki na wydziale filozofii uniwersytetu w Berlinie. 

W tym okresie powstała większość spośród 22 zachowanych solowych pieśni Karłowicza, w tym 10 do słów Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Z Berlina Karłowicz pisał korespondencje muzyczne do Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego, opowiadając się zdecydowanie za kierunkiem neoromantycznym, wagnerowskim. W 1897 r. na popisie uczniów Urbana została wykonana Serenada na orkiestrę smyczkową op. 2. Karłowicz ukończył studia i wrócił do Warszawy w 1901 r. W 1902 r. powstał dedykowany S. Barcewiczowi Koncert skrzypcowy A-dur op. 8. Swym artykułem Muzyka swojska w Filharmonii Warszawskiej zainicjował walkę o obecność współczesnej muzyki polskiej w repertuarze nowo powstałej instytucji.

Od 1903 r. działał w zarządzie Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, przy którym założył i prowadził orkiestrę smyczkową. W tymże roku ukazała się cenna publikacja Karłowicza Nie wydane dotychczas pamiątki po Chopinie, zawierająca korespondencję Chopina.

Koncertował w Berlinie i Wiedniu. W 1906 r. kompozytor wyjechał do Lipska na kurs dyrygencki A. Nikischa. 21 marca 1907 r. w Berlinie na koncercie kompozytorów Młodej Polski odbyło się prawykonanie Odwiecznych pieśni. Karłowicz zaznaczył w ten sposób swoje poparcie dla grupy twórców zrzeszonych w Spółce Nakładowej Młodych Kompozytorów Polskich (zwanej prze  muzykologów Młodą Polską w muzyce), do której formalnie nie należał.

Kompozytor osiedlił się w 1907 r. w Zakopanem, działał w Towarzystwie Tatrzańskim, publikował artykuły z wędrówek górskich, pasjonował się wspinaczką, jazdą na nartach, fotografiką; stając jednym z pionierów polskiego taternictwa.

Oceniany przez krytykę muzyczną na ogół nieprzychylnie, przeżył wielki triumf po koncercie w Filharmonii Warszawskiej w styczniu 1909 r., na którym entuzjastycznie przyjęto Odwieczne pieśni. Niespełna 3 tygodnie później, 8 lutego, zginął w Tatrach pod lawiną śnieżną podczas samotnej wycieczki górskiej na nartach, w drodze z Hali Gąsienicowej do Czarnego Stawu, u stóp Małego Kościelca, gdzie obecnie znajduje się tablica pamiątkowa. Pochowany został 16 lutego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.