Roman Palester

1907-1989

Uważany był za jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskich swojego pokolenia. Zdobył liczne nagrody, w 1946 r. był pierwszym laureatem Nagrody Muzycznej Miasta Krakowa. Na Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Londynie w 1946 wykonano z dużym powodzeniem jego Koncert skrzypcowy. Od 1947 mieszkał i tworzył na emigracji. Gry na fortepianie zaczął uczyć się w wieku lat 7. Studiował we Lwowie – w klasie fortepianu pod kierunkiem Marii Sołtys, a później w Warszawie kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego oraz historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim.

Już jego wczesne utwory zdobywały nagrody: Muzyka symfoniczna w 1930 r. na Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Londynie, Wariacje na orkiestrę kameralną w 1935 r. uzyskały I nagroda konkursu Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, balet Pieśń o ziemi w 1937 r. – złoty medal na Wystawie światowej w Paryżu.

Od wczesnych lat 30. XX wieku tworzył muzykę filmową, współpracując z wybitnymi twórcami polskiego kina, jak Józef Lejtes czy Aleksander Ford. Jego muzyka ilustrowała filmy: Młody las (1934), Róża (1936), Ludzie Wisły (1938) czy Dziewczęta z Nowolipek (1936). Skomponował jeden z największych przebojów polskiej piosenki tamtych lat (do powstałego w 1933 r. do filmu Zabawka) – Baby, ach te baby ze słowami Jerzego Nela, który śpiewał gwiazdor przedwojennego kina Eugeniusz Bodo.

Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie; przez 6 tygodni w 1940 r. więziony był na Pawiaku. Po wojnie pracował jako profesor kompozycji w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, pełniąc funkcję prorektora tej uczelni. Skomponował muzykę do takich powojennych obrazów filmowych, jak Ostatni etap, Ulica Graniczna, Zakazane piosenki, Miasto nieujarzmione i Dwie godziny. W 1947 r. Roman Palester przeniósł się do Paryża i już pozostał na emigracji. W latach 1952-1972 mieszkał w Monachium i pracował jako kierownik działu kulturalnego polskiej sekcji Radia Wolna Europa. Po wyjeździe z Polski nazwisko i dorobek kompozytora zostały usunięte z krajowych publikacji aż do roku 1977, gdy Związek Kompozytorów Polskich doprowadził do uchylenia zapisu cenzury. Odwiedził Polskę tylko raz, w 1983 r., gdy wykonywano w Krakowie jego Hymnus pro gratiarum Actione.

Artysta zmarł w 1989 r., został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

Roman Palester komponował utwory orkiestralne – symfonie i koncerty; kameralne – kwartety i tria smyczkowe; sceniczne; wokalno-instrumentalne, wokalne, a także kantaty, muzykę fortepianową, teatralną, filmową i radiową. Inspirowała go początkowo muzyka Strawińskiego, Szymanowskiego i Hindemitha, jednak później stworzył własną estetykę i odrębny styl. Kompozycje Palestra cechuje indywidualny język harmoniczno-brzmieniowy i częste stosowanie techniki polifonicznej.