Jedna z najsłynniejszych pieśni lirycznych Stanisława Moniuszki opublikowana w 1855 r. w Wilnie w czwartym zeszycie serii Śpiewnik domowy. Kompozytor wykorzystał tekst Do H***. Wezwanie do Neapolu Adama Mickiewicza, będący parafrazą pieśni Mignon Kennst du das Land? z cyklu Aus Wilhelm Meister, wchodzącego w skład powieści Wilhelm Meisters Lehrjahre - Lata nauki Wilhelma Meistra Johanna Wolfganga Goethego.
Podmiot liryczny tekstu Mickiewicza, zaglądając w czeluść krateru Wezuwiusza, wspomina wspólne chwile spędzone niegdyś w urokliwej Italii z ukochaną. Uwzględniając włoską scenerię utworu, Moniuszko nadał swojej kompozycji formę muzycznej barkaroli – pieśni włoskich gondolierów.
W XIX wieku poezja Adama Mickiewicza, nawet jeśli nie podejmowała wątków narodowo-wyzwoleńczych, uchodziła za symbol polskości. Dlatego nazwisko Mickiewicza, posiadającego status polskiego wieszcza, zaborcy traktowali z ogromną nieufnością. Tak stało się też w przypadku utworu Moniuszki, który w Czwartym śpiewniku domowym został rozmyślnie opatrzony nazwiskiem Goethego jako autora tekstu.
Znasz-li ten kraj,
Gdzie cytryna dojrzewa?
Pomarańcz blask
Majowe złoci drzewa?
Gdzie wieńcem bluszcz
Ruiny dawne stroi,
Gdzie buja laur
I cyprys cicho stoi?
Znasz-li ten kraj?
Ach, tam, o moja miła!
Tam był mi raj,
Pókiś ty ze mną była!
Znasz-li ten gmach,
Gdzie wielkich sto podwoi,
Gdzie kolumn rząd
I tłum posągów stoi?
A wszystkie mnie
Witają twarzą białą:
”Pielgrzymie nasz,
Ach, co się z tobą stało!”
Znasz-li ten kraj?
Ach, tam, o moja miła!
Tam był mi raj,
Pókiś ty ze mną była!
Znasz-li ten brzeg,
Gdzie po skalistych górach
Strudzony muł
Swej drogi szuka w chmurach?
Gdzie w głębi jam
Płomieniem wrą opoki,
A z wierzchu skał
W kaskadach grzmią potoki?
Znasz-li ten kraj?
Ach, tu, o moja miła!
Tam byłby raj,
Gdybyś ty ze mną była!
sł. Adam Mickiewicz